Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng – Nguyên nhân, triệu chứng

(Tài trợ: https://baophuc.vn ) - Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý xương khớp phổ biến nhất hiện nay, gây ra những cơn đau lưng dữ dội, tê bì chân tay và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động. Bệnh thường gặp ở người trung niên, người lao động nặng hoặc dân văn phòng ngồi lâu. Việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.




1. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì?

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm (nằm giữa các đốt sống thắt lưng) bị trượt ra ngoài qua vết rách hoặc nứt của bao xơ, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống.



Khu vực thắt lưng chịu toàn bộ sức nặng phần trên của cơ thể, vì vậy các đốt sống L4 – L5 và L5 – S1 là vị trí thường bị thoát vị nhất. Khi nhân nhầy chèn ép dây thần kinh tọa, người bệnh sẽ xuất hiện cơn đau lan từ lưng xuống mông và chân, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày.




2. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Bệnh có thể do nhiều yếu tố khác nhau, trong đó các nguyên nhân phổ biến gồm:

• Lão hóa tự nhiên: Tuổi tác khiến đĩa đệm mất nước, bao xơ yếu và dễ rách.
  
  
• Làm việc sai tư thế: Ngồi khom lưng, cúi gập người hoặc xoay vặn lưng đột ngột.
  
  
• Chấn thương vùng lưng: Té ngã, va chạm mạnh hoặc tai nạn lao động.
  
  
• Lao động nặng, mang vác quá sức: Tăng áp lực lên cột sống thắt lưng.
  
  
• Thừa cân, béo phì: Làm cột sống chịu tải trọng lớn hơn bình thường.
  
  
• Ít vận động: Cơ lưng yếu, không đủ sức nâng đỡ cột sống.
  

3. Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Các triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường xuất hiện từ từ và tăng dần theo thời gian, bao gồm:

• Đau lưng vùng thắt lưng: Cơn đau âm ỉ, tăng khi cúi, xoay người hoặc mang vác vật nặng.
  
  
• Đau lan xuống mông, đùi, bắp chân: Do rễ thần kinh tọa bị chèn ép – còn gọi là đau thần kinh tọa.
  
  
• Tê bì, ngứa ran hoặc châm chích ở chân: Cảm giác như bị điện giật dọc theo đường đi của dây thần kinh.
  
  
• Yếu cơ, đi lại khó khăn: Một hoặc cả hai chân yếu, mất sức khi vận động.
  
  
• Cứng lưng, hạn chế vận động: Khó cúi hoặc ngửa người, nhất là vào buổi sáng.
  
  
• Trường hợp nặng: Có thể teo cơ chân, liệt chi dưới hoặc mất kiểm soát đại tiểu tiện.
  

4. Biến chứng nguy hiểm của thoát vị đĩa đệm thắt lưng

Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến:

• Chèn ép rễ thần kinh kéo dài: Gây tê liệt, mất cảm giác ở chân.
  
  
• Teo cơ và biến dạng cột sống: Làm người bệnh mất khả năng vận động.
  
  
• Rối loạn tiểu tiện: Dấu hiệu cảnh báo chèn ép tủy sống nghiêm trọng.
  
  
• Thoái hóa cột sống sớm: Làm cột sống yếu, cong vẹo, đau mạn tính.
  

5. Phương pháp chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Để xác định chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ thường chỉ định:

• Khám lâm sàng: Kiểm tra khả năng vận động, sức cơ và phản xạ.
  
  
• Chụp X-quang: Đánh giá cấu trúc xương và đốt sống.
  
  
• Chụp MRI (cộng hưởng từ): Phát hiện chính xác vị trí, mức độ và hướng thoát vị đĩa đệm.
  
  
• Chụp CT hoặc điện cơ đồ: Đánh giá mức độ tổn thương dây thần kinh.
  

6. Cách điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Tùy theo mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp:



a. Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật)

• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh.
  
  
• Sử dụng thuốc: Giảm đau, kháng viêm, giãn cơ, bổ sung vitamin nhóm B.
  
  
• Vật lý trị liệu: Kéo giãn cột sống, chiếu hồng ngoại, sóng ngắn, xoa bóp – châm cứu.
  
  
• Đeo đai lưng cố định: Giúp giảm áp lực lên vùng đĩa đệm tổn thương.
  
  
• Tập phục hồi chức năng: Các bài tập giãn cơ, yoga, bơi lội giúp cải thiện linh hoạt cột sống.
  

b. Phẫu thuật (khi bệnh nặng)

Chỉ định khi bệnh nhân đau kéo dài, yếu cơ hoặc có biến chứng thần kinh. Một số phương pháp gồm:

• Mổ vi phẫu hoặc nội soi lấy nhân nhầy thoát vị.
  
  
• Thay đĩa đệm nhân tạo hoặc cố định cột sống.
  

7. Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

• Ngồi và đứng đúng tư thế, giữ lưng thẳng khi làm việc.
  
  
• Tập thể dục thường xuyên: Đặc biệt là các bài tập tăng sức mạnh cơ lưng và bụng.
  
  
• Hạn chế mang vác vật nặng.
  
  
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
  
  
• Giữ ấm vùng thắt lưng khi trời lạnh.
  
  
• Sử dụng đai lưng bảo vệ cột sống khi phải làm việc nặng hoặc ngồi lâu.
  

8. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu:

• Đau lưng kéo dài trên 2 tuần không giảm.
  
  
• Đau lan xuống chân kèm tê bì hoặc yếu cơ.
  
  
• Mất kiểm soát đại tiểu tiện.
  
  
• Đau dữ dội khi nghỉ ngơi hoặc vào ban đêm.
  

Việc khám và điều trị sớm giúp ngăn bệnh tiến triển nặng và giảm nguy cơ phẫu thuật.




Kết luận

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Duy trì tư thế đúng, tập luyện đều đặn và bảo vệ cột sống trong sinh hoạt hằng ngày là chìa khóa giúp bạn sống khỏe mạnh, dẻo dai và tránh tái phát bệnh.